Alphonse Mucha

19. yüzyıl sonlarında Art Nouveau döneminin önemli sanatçılarından biri olan Alphonse Mucha (1860-1939) bugünkü Çek Cumhuriyeti’nin Brno şehri yakınlarındaki Moravia’nın küçük bir kenti olan Ivancice’de dünyaya gelir. Çocukluğundan itibaren resme ilgisinin yanı sıra müzikte de yetenekli olan Mucha, liseyi Brno kentinde bitirir. 1879-1881 yılları arasında Viyana’da sanat eğitimini sürdürürken tiyatro tasarım firmasında da çalışır. Moravia’da bir kaç başarılı dekoratif resim yaptıktan sonra 1885’den 1887 yılına kadar Münih Güzel Sanatlar Akademisi’nde resim eğitimi alır.

Münih’ten sonra Paris’e taşınıp Julian ve Colarossi Akademilerinde çalışmalarda bulunurken dergilerde, kitaplarda ve gazetelerde çizimleri de yayınlanır. Kısa bir süre Paul Gauguin ile atölyesini paylaşan sanatçı 1894’de dönemin ünlü aktristi Sarah Bernhardt’ın Gismonda adlı oyunu için poster hazırlar. Alışılmadık tarzdaki bu çalışma oyuncu tarafından çok beğenilir. Sanatçı taşbaskı tekniğindeki bu posterle Art Nouveau tarzındaki kendine özgü yeni sanat anlayışını da ortaya koyar. Daha sonra afişlerde kadın kullanımı Art Nouveau’nun özelliklerinden olur. Gismando adlı çiziminin başarıya ulaşmasıyla Mucha, Sarah Bernhardt için başka afişlerle birlikte vitray, dekoratif pano, mücevher ve giysi tasarımları da yapar.

19. yüzyılın ikinci yarısından sonra eklektisizme ve makineleşmeye karşı çıkan Arts and Crafts hareketinin ardından 1895-1905 yılları arasında Avrupa’da ve Amerika’da Art Nouveau yaygınlaşır. 19. yüzyıl sonunda Japonya ve Çin gibi yeni dünyalara açılım olur. Art Nouveau akımının örnekleri bütün dünyada görülür. Almanya’da Jugendstil, İtalya’da Liberstil, İngiltere’de Style Liberty, Amerika’da Modern Style adlarını alan ve mimarlık, dekorasyon, mobilya, resim ve el sanatlarında kendini gösteren bu akım doğayı taklit eden eğri çizgilerle oluşturulan süsleme tarzıyla halkın yaşamında sanatın yer almasına çalışan bir anlayıştır. Adı Paris’teki bir dükkân gelen Art Nouveau “Sanata özgürlük ve her çağa kendi sanatı” sloganını benimser. Her şeyin sanat olabileceği fikri önemsenir. Ne yalın ne de eskiye bağlı olan daha çok geçiş üslubu olarak değerlendirilen ve geleneksel sanattan ilk kopuş olarak kabul edilen bu anlayışın mimari örneklerinde demir bitkisel biçimde hem taşıyıcı hem de dekoratif öğe olarak kullanılır. Doğudan ve botanik kitaplarından etkilerin gözlendiği dekoratif çalışmalarda bitkisel motifler, kıvrık hatlar, akıcı formlar, dalgalanmalar ve çizgisel nitelik belirgin özelliklerdir. Bitkisel bezemenin temsilcileri İngiltere’de William Morris, Belçika’da Henri Van De Velde ve Amerika’da Levis C. Tiffany’dir. Fransa’da Art Nouveau’nun önderi olan Nancy Okulu’nda mobilya tasarımları yanı sıra cam ve metal işler de yapılır.

1895 yılında Champenois firması Mucha’nın posterlerini basmaya başlar. 1896’da sanatçının ilk dekoratif panosu olan Mevsimler yayınlanır. Mevsimleri kadınların ruh durumuyla gösterdiği bu panolarda bahar masumiyeti, yaz sıcağı, sonbahar verimliliği ve kış da soğuk havayı simgeler. Panolardaki bitkisel motifler, kıvrımlı çizgiler, neoklasik tarzda giyinmiş zarif kadın figürleri ve kadınların başlarında haleye dönüşen çiçekler Art Nouveau üslubuna özgüdür. Mucha 1897’de ve 1900’de aynı konu üzerine iki seri daha hazırlar.

Mucha’nın 1896 yılında tasarladığı afişle daha önce Sarah Bernhardt’ın defalarca oynadığı Alexandre Dumas’ın ‘Kamelyalı Kadın’ adlı oyunu yeniden canlanır ve ilgi görür. Taşbaskı posterde veremden ölen kadının trajik aşkının dramatikliği vurgulanıyor. Kadının halsizce eğilişinin karşısında arka planda gümüş renkli yıldızlar yer alıyor. En sevdiği çiçek olan beyaz kamelyalar ölümü simgeleyerek ön planda kaderin elinde ve kadının saçında gösterilmiş. Resmin üst kısmındaki dekoratif unsur olan dikenli güller oyunun ana teması olan aşkın fedakârlığına atıfta bulunur. Çizimdeki zariflik ve incelik, renk uyumu, detaylardaki özen dikkat çekicidir. Aynı yıl yaptığı Zodyak Champenois tarafından ev takvimi olarak üretilir. Zodyak’ın 12 sembolü ortadaki gösterişli ve hoş figürün başının etrafına yerleştirilmiş. Bu taşbaskının bilinen 9 çeşidinin arasında dekoratif bir pano olarak tasarımı da vardır. Mucha 1900 yılında bu figürden yola çıkarak Doğa adlı bir heykel yapar. Bronz kadın büstü saçların kıvrımlarıyla, yüzün ifadesiyle ve kadın gövdesinin estetiğiyle Art Nouveau’nun güzel bir örneğidir. Kadın figürünün doğanın alegorisi olarak kullanımı Mucha’nın sembolizme yakınlığını da belli eder.

Mucha 1897’de Paris’teki Bodiniére adlı galeride 107 çalışmasını sergiler. Aynı yıl ‘Salon des Cent’deki sergisinde 448 eseri yer alır. Mucha’nın 1898’de Eski Yunan Trajedya yazarı Euripides’in Medea oyunu için hazırladığı posterde Medea’nın iki çocuğunu öldürdüğü sahne tasvir edilir. Efsaneye göre kendisinden ayrılıp başkasıyla düğün hazırlıkları yapan Iason’dan intikam almak için Medea çocuklarını öldürüp babalarının önüne serer. Aşırı seven, fedakârlığı önemsenmeyen, bir kenara itilen kıskanç büyücü Medea’nın serüvenleri ve çılgınlıkları edebiyata ve sanata sık sık konu olur. Bu posterde Sarah Bernnardt koyu renk elbise içinde, şaşkın ve sabit gözlerle bakarken elinde kanlı bıçakla durur. Gergin bir pozda gösterilen Medea’nın kendi çocuklarını öldürmesinin dehşetli atmosferi ve dramatikliği başarılı bir şekilde yansıtılmış. Kadının sağ koldaki yılan şeklindeki bileziği Mucha tasarımıdır ve Georges Fouquet üretimidir. Sanatçı daha sonra Art Nouveau üslubuyla dekore edilen iç mekânlarından birine sahip Georges Fouquet’in mücevher dükkanında çizimler yapar.

Kaynak: Lebriz.com